ظهور تکنولوژیهای بلاکچین محوری مثل ارزهای دیجیتال، ان اف تی ها، متاورس، بلاکچین و… نشان دهنده پدید آمدن دوران جدیدی از اینترنت است. نسخه جدیدی از وب ( 3.0) که آزاد تر و منعطف تر است و به جای غول‌های تکنولوژی مثل گوگل و فیس بوک توسط کاربران اداره میشود.

بعضی کارشناسان معتقدند اینترنت غیرمتمرکز دموکراسی و انعطاف بیشتری به دنیای دیجیتال خواهد آورد. وب 3.0 به گونه ای خواهد بود که کاربران بتوانند تمامی جنبه‌های زندگی دیجیتالی خود را به مالکیت و کنترل خود درآورند. برخی امیدوارند اینگونه، سیستم‌های متمرکز کنونی که سو استفاده از داده ها و نقض حریم خصوصی را رواج میدهند متوقف میشوند.

ایده ها و بحث‌های پیرامون وب 3.0

در سال 1999 تیم برنر لی ایده “وب معنایی” را معرفی کرد. نسخه ای تکامل یافته از اینترنت فعلی که بیشتر توسط “مامورهای هوشمند” یا ماشین هایی که میتوانند محتوا را مانند انسان ها پردازش کنند اداره خواهد شد. او این ورژن از اینترنت را به عنوان یک افزونه از اینترنت موجود مطرح کرد که در آن  به اطلاعات معنای بهتر، کامپیوترهای کاراتر و افرادی برای همکاری اختصاص داده شود.

البته توسعه‌های اخیر در وب نشان داد که وب 3.0 دقیقا همان چیزی نیست که تیم برنر لی مطرح کرده بود. با این حال از آن به عنوان قدمی برای رسیدن به شبکه های بدون نیاز به مجوز و آزاد یاد شده است.

در دورانی که برنر لی شبکه جهانی وب را بنا کرد، وب را به عنوان مرکزی آزاد برای اطلاعات تصور کرده بود. فضایی فراگیر که توسط هیچ قدرت متمرکزی کنترل نشود تا هر کس بدون دغدغه و به راحتی به آن دسترسی داشته باشد. برخی گمان میکنند وب 3.0 بازگشت اینترنتی هست که تیم برنر لی تصور کرده بود.

از ایجاد شبکه جهانی وب بیشتر از 30 سال میگذرد. در طول این مدت دنیای اینترنت طی مراحلی تغییرات و توسعه های مختلفی را دیده است. با اینکه هیچ تعریف مشخصی برای وب 3.0 وجود ندارد ولی با توجه به این مراحل مختلف میتوان فهمید تجربه اینترنت آینده به چه شکل خواهد بود.

وب 1.0 – دوران read-only

اولین نسخه اینترنت که از سال 1989 توسعه آن شروع شد. این نسخه ابتدایی بیشتر از صفحات وب متصل با لینک ساخته شده بود. از این نسخه به عنوان “فقط خواندنی” نیز یاد میشود که زیاد تعاملی نبود و بیشتر ورودی ها کاربران به صورت آفلاین بود. بیشتر صفحات استاتیک بودند و در سرور هایی که توسط isp ها تامین میشد میزبانی میشدند. افراد اغلب از این نسخه اینترنت برای خواندن مطالب یا چت های خطی استفاده میکردند. حتی تبلیغات هم ممنوع بود.

وب 2.0

وب 2.0 حول و حوش 1999 با ظهور شبکه های اجتماعی، تبلیغات دیجیتال، وبلاگ نویسی و دیگر سرویس ها که به کاربران اجازه تعامل با اینترنت را میداد پدیدار شد. اصطلاح وب 2.0 بیشتر به نحوه استفاده از اینترنت مربوط است. نمیتوان گفت با وب 2.0 ارتقا یا به روزرسانی فنی در اینترنت به وجود آمد. اینترنت از یک فضایی که بیشتر برای خواندن مطالب از آن استفاده میشد به فضایی برای خلق محتوا و تجارب تعاملی تبدیل شد.

عرضه آیفون در سال 2007 باعث استفاده بیشتر از اینترنت شد. البته وجود وب 2.0 به این معنی بود که اطلاعاتی که به وب اضافه میشد جمع آوری نیز میشود. و میتواند به لوکیشن، خرید ها و تراکنش هایمان را رصد کند.

بی شک در این دوران اینترنت به یک وسیله مفید و ضروری در زندگی مان تبدیل شده ولی این خود باعث متمرکز شدن وب شد.

اینترنت راه های جدیدی برای سازمان دهی و ارتباط با افراد و همکاری را فراهم کرده. با این حال مواردی چون تعقیب آنلاین یا پخش اطلاعات غلط و دزدی هویت و … نیز از بدی های آن است.

برخی تقصیر را گردن غول های تکنولوژی همچون گوگل، مایکروسافت، آمازون و فیس بوک می‌اندازند. کاربران کنترل کمی در مورد نحوه استفاده از داده هایشان دارند و شرکت های میلیاردی و بزرگ و حتی شرکت های کوچک تر نیز درگیر اتهاماتی شده اند که مواردی نظیر دستکاری داده های کاربر یا تاثیر در رفتار آنها از جمله آنهاست.

این همچنین یکی از دلایلی است که کارشناسان فناوری بلاکچین معتقدند وب 3.0 نسخه امن تر و ضروری تر اینترنت است.

وب 3.0 اینترنت فردا

جان مارکوف خبرنگار نیویورک تایمز در سال 2006 اصطلاح وب 3.0 را به کار برد. وب 3.0 به نوعی ارجاع ایده برنر لی در باره اینترنت معنایی است، جایی که هیچ اجازه ای برای استفاده از آن نیاز نیست و هیچ گره کنترل کننده ای ندارد.

علیرغم اینکه وب 2.0 با توجه به توسعه هایی که در زمینه هایی چون شبکه های اجتماعی، اینترنت موبایل، رایانش ابری و … به وجود آمده بود، وب 3.0 با استفاده از ابتکارات نوین فناوری همچون شبکه های غیرمتمرکز داده، بلاکچین و هوش مصنوعی ساخته خواهد شد.

با اینکه به نظر میرسد به زودی شاهد وب 3.0 نخواهیم بود، کارشناسان فناوری و مشتاقان بلاکچین پیشبینی ها جالبی از فضای اینترنت در آینده کرده اند.

چند نمونه از این پیش بینی ها:

• وب 3.0 میتواند ادامه بعضی اجزای وب 2.0 باشد. به عنوان مثال نحوه ای که توسعه دهندگان وب چند اپلیکیشن را در یک سرویس ترکیب میکنند، در وب 3.0 کاربران قادر خواهند بود برنامه ها و سرویس های مختلف را خودشان ترکیب و شخصی سازی کنند.
• در حال حاضر یک کاربر در اینترنت اطلاعات خود را از منابع و سرورهای مختلف جهان به دست می آورد. عجیب نیست که بیشتر از 50 درصد این مراکز داده توسط شرکت هایی چون آمازون، گوگل و مایکروسافت کنترل میشود. در وب 3.0 داده ها در یک شبکه ابری غیرمتمرکز ذخیره خواهند شد. بدین وسیله وب 3.0 به هیچ هاب داده متمرکزی برای فراهم کردن اطلاعات برای کاربر نیازمند نخواهد بود.
• جستجو در اینترنت نیز در وب 3.0 متفاوت خواهد بود. مشابه تبلیغاتی که در فیس بوک و یوتوب میبینید که متناسب با علایق شماست، در وب 3.0 موتور جستجو نتایج را بر اساس اطلاعات و نیازهای هر کاربر نشان خواهد داد. مثلا اگر یک گیاه خوار عبارت بهترین رستوران های اطراف را سرچ کند، رستوران مناسب برای او در نتایج جستجو پدیدار خواهد شد. این یعنی الگوریتم ها حتی بیشتر درباره ما اطلاعات خواهند داشت.
• به عنوان یک کاربر شما یک هویت منحصر به فرد خواهید داشت. یعنی بدون نیاز به لاگین یا دریافت مجوز از جایی خواهید توانست سرویس ها و داده های خود را کنترل کنید. به صورت رایگان از هر کجا که دوست داشتید به اینترنت متصل خواهید شد و تمام اطلاعات دیجیتال شما در اختیار خودتان خواهد بود.
• علاوه بر تجربه اینترنت به صورت 2 بعدی، کاربران با انواع مختلف محیط های سه بعدی نیز سر و کار خواهند داشت. با استفاده از vr میتوان از هر کجا که میخواهید در مکان تاریخی مورد علاقه تان قدم بزنید. بازی های سه بعدی را تجربه کنید. لباس ها را قبل از خرید روی خود مجازی‌تان امتحان کنید. در کل وب 3.0 با استفاده از vr ، ar، و وب معنایی و هوش مصنوعی میتواند تجربه و فرصت های بهتری برای ارتباط با دنیای مجازی ارائه دهد.

هیچکس نمیتواند تایید کند که کی وب 3.0 کاملا به راه خواهد افتاد ولی انجمن و موسسه هایی نظیر Web3 Foundation، Ethereum Network، Polkadot و … در حال کار بر روی پروژه های مختلفی برای تحقق وب 3.0 هستند.

با اینحال کارشناسان معتقدند که معماری وب 3.0 به منابع و زیرساخت های بیشاری نیاز خواهد داشت. همچنین ایجاد یک اکوسیستم به دور از تسلط شرکت های تکنولوژی بزرگ به راحتی و بدون دردسر نخواهد بود. صحبت های اخیر فیس بوک در مورد بردن کسب‌و‌کار خود به سمت متاورس میتواند نشان دهنده این باشد که حتی در وب 3.0 هم ممکن است از دست بازیگران بزرگ وب 2.0 خلاص نشویم.

منبع:  interestingengineering